ວິຊາມະນຸດສຳພັນ

ຄຳຖາມ

1. ແຜນວາດການພັດທະນາຕົນເອງເພື່ອມະນຸດສຳພັນທີ່ດີມີຢູ່ຈັກຢ່າງ ແຕ່ລະຢ່າງຍົກຕົວຢ່າງມາພ້ອມ?

2. ຍ້ອນຫຍັງການຕັດສິນໃຈຈຶ່ງມີຜົນດີແລະຜົນເສຍ ຈົງຢົກຕົວຢ່າງມາພອ້ມ?

3. ລັກສະນະຂອງຄົນມີທັດສະນະຄະຕິທີ່ດີ ເປັນຄົນແນວໃດ? 

 

ຕອບຄຳຖາມ

1.     ແຜນວາດການພັດທະນາຕົນເອງເພື່ອມະນຸດສຳພັນທີ່ດີ.

ວິເຄາະຕົວເອງ v  ສັງເກດເບິ່ງຈຸດດີແລະຈຸດອອ່ນ v  ໃຫ້ຄົນອື່ນຊວ່ຍຕິຊົມໃຫ້

ສະແດງອອກ v  ມີຄວາມເຂົ້າໃຈ v  ມີຄວາມອົດທົນ

ປັບປຸງແກ້ໄຂ v  ມີຄວາມເຫັນອົກເຫັນໃຈຄົນອື່ນ v  ສັງເກດເບິ່ງຄົນໃກ້ສິດຫຼືຜູ້ອື່ນ

ສະຫຼຸບ v  ຄວາມສະບາຍໃຈຂອງຕົນເອງ v  ຄວາມສຸກໃຈຂອງຄົນອື່ນ

 

2. ສາເຫດໃນການຕັດສິນໃຈມີຜົນດີແລະຜົນເສຍມີ: ຍ້ອນເຮົາບໍ່ຮູ້ໃນສິ່ງທີ່ເຮົາເລືອກ, ໃນສິ່ງທີ່ເຮົາຈະເຮັດ ແລະ ຍອ້ນບໍ່ມີການພິຈາລະນາ, ວິໄຈ.

3. ລັກສະນະຂອງຄົນມີທັດສະນະຄະຕິທີ່ດີ ອັນທຳອິດຕ້ອງເປັນຄົນດີ, ເປັນຄົນຊື່ຊັດ, ເປັນຄົນຕົງຕໍ່ເວລາ, ເປັນຄົນດຸໝັ່ນແລະອົດທົນ.

ສະຫຼຸບບົດຮຽນ

ບົດທີ7 ລັກສະນະສະເພາະຂອງວັດທະນະທຳລາວ

      I.        ລັກສະນະລວມຂອງວັດທະນະທຳລາວ

ມີຢູ່ 4 ລັກສະນະດັ່ງນີ້:

1.     ລັກສະນະຊາດ

ນດາປະເທດຕ່າງໆໃນໂລກ ລ້ວນແຕ່ມີວັດທະນະທຳເປັນຂອງຕົນເອງ ເຊິ່ງຖືໄດ້ວ່າເປັນເອກະລັກຂອງຊາດໃຜລາວ ໂດຍແມ່ນປວງຊົນລາວພາຍໃນຊາດເປັນຜູ້ປະຕິບັດ.

2.    ລັກສະນະສືບທອດ

ໝາຍເຖິງການສືບທອດທາງດ້ານວັດທະນະທຳທີ່ດີຂອງຍຸກສະໄໝ ຈາກຄົນຣຸ່ນກ່ອນຫາຄົນຣຸ່ນໃໝ່ ຂອງບັນພະບູລຸດກາຍມາເປັນ ວັດທະນະທຳແຫ່ງຍຸກສະໄໝໃນປັດຈຸບັນ.

3.    ລັກສະນະຊົນເຜົ່າ

ປະກອບມີຫຼາຍເຊື່ອຊາດ ຫຼາຍຊົນເຜົ່າ ປະກອບເຂົ້າກັນເປັນຝູງຊົນ ຫຼືພົນລະເມືອງຂອງຊາດ, ແຕ່ຢູ່ໃນແຕ່ລະກຸ່ມຊົນນັ້ນ ຍອ່ມມີວັດທະນະທຳທີ່ເປັນອັນສະເພາະຂອງເຜົ່າໃຜລາວ.

4.    ລັກສະນະທ້ອງຖິ່ນ

ທີ່ຕັ້ງພູມສັນຖານຂອງແຕ່ລະຊົນເຜົ່າມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນຕາມແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນໃຜລາວ, ເມື່ອເວົ້າເຖິງລັກສະນະທ້ອງຖິ່ນຂອງຊາດ ແມ່ນມີລັກສະນະທີ່ວ່າພາກເຜເໜືອເປັນເຂດພູຜາ, ພາກໃຕ້ເປັນເຂດທົ່ງພຽງ ດັ່ງນັ້ນແຕ່ລະຂົງເຂດການດຳລົງຊີວິດ, ການເຊື່ອຖື, ຮີດຄອງປະເພນີແຕກຕ່າງກັນຕາມແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ. ດັ່ງນັ້ນວັດທະນະທຳຈຶ່ງມີລັກສະນະທ້ອງຖິ່ນ.

    II.        ບັນຫາກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳລາວ

1)   ພາສາ, ອັກສອນ, ສາດສະໜາກັບວັດທະນະທຳ

ພາສາລາວ ແລະ ອັກສອນລາວກໍ່ແມ່ນອົງປະກອບຢ່າງໜື່ງທີ່ເປັນເອກະລັກໃຫ້ແກ່ວັດທະນະທຳລາວ. ສ່ວນສາດສະໜາເບື້ອງຕົ້ນປະຊາຊົນລາວ ແມ່ນນັບຖືສາດສະໜາຜີຈາກນັ້ນມາກໍ່ໄດ້ນຳເອົາສາດສະໜາພາມເຂົ້າມາ ຈົນເຖິງສະຕະວັດທີ 14 ເຈົ້າຟ້າງຸ່ມໄດ້ນຳເອົາສາດສະໜາພຸດເຂົ້າມາເຜີຍແຜ່ໃນລາວແລ້ວກໍ່ໄດ້ຖືເອົາສາດສະໜາພຸດເປັນສາດສະໜາປະຈຳຊາດ. ເມື່ອມີຫຼາຍສາດສະໜາຄືແນວນັ້ນຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ເກີດມີຄວາມເຊື່ອຖືຫຼາຍສາດສະໜາປົນເປກັນ ບັນດາຄວາມເຊື່ອຖືນັ້ນມັນໄດ້ກາຍເປັນຮີດຄອງປະເພນີຂອງຄົນລາວທີ່ປະຕິບັດກັນມາຈົນເທົ່າທຸກວັນນີ້ ແລະ ຮີດຄອງປະເພນີເຫຼົ່ານັ້ນກາຍເປັນວັດທະນະທຳຂອງຊາດລາວເຮົາ.

   III.        ວັດທະນະທຳທາງດ້ານພິທີກຳໃນຊີວິດ

ຄວາມນິຍົມປະຕິບັດພາຍໃນຊາດແມ່ນປະກອບມີ ພິທີກຳໃຫຍ່ດັ່ງນີ້:

1.     ການເກີດ:    ເມື່ອເກີດອອກມາແລ້ວກໍ່ມີພິທີກຳເຊັ່ນ: ຕັດສາຍບື, ການນຳເອົາເດັກຝັງສາຍແຮ່, ພິທີເຂົ້າກຳ ( ຢູ່ຄຳ ), ພິທີອອກກຳແລະອື່ນໆ.

2.    ການຕາຍ:    ການເກີດ, ແກ່, ເຈັບຕາຍ ແມ່ນກົດເກນຂອງທຳມະຊາດ ເຊິ່ງວ່າບໍ່ມີໃຜສາມາດຫຼີກລ້ຽງໄດ້.

ການຕາຍອາດມີຫຼາຍສາເຫດດັ່ງນີ້:

·         ຕາຍຍ້ອນເຈັບໄຂ່ໄດ້ປ່ວຍ

·         ຕາຍຍ້ອນເກີດອຸບັດຕິເຫດຕ່າງໆ

·         ຕາຍແບບທຳມະຊາດ

ການຕາຍແຕ່ລະປະເພດ ການເຮັດພິທີກຳກໍ່ແຕກຕ່າງກັນໄປຕາມແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ແຕ່ລະຊົນເຜົ່າ.

3.    ການບວດ:   ການບວດເປັນຄວາມເຊື່ອຖືອີກຢ່າງໜື່ງຂອງຄົນລາວ ເມື່ອເກີດຂື້ນມາບໍ່ວ່າຜູ້ນອ້ຍຫຼືຜູ້ໃຫຍ່ແມ່ນຕ້ອງໄດ້ບວດເພາະເຊື່ອວ່າການບວດນີ້ເພື່ອເປັນການບວດຕອບບຸນຄຸນໃຫ້ ພໍ່ ແມ່. ການບວດມີຫຼາຍປະເພດຂອງການບວດ ເປັນຕົ້ນແມ່ນການບວດພິຂຸສຳມະເນນ, ການບວດພຣະ ແລະການບວດເປັນພຣຫະພຸດທະເຈົ້າ. ພິທີໃນາການບວດແຕ່ລະປະເພດມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນ ແຕ່ມີອັນລວມຢູ່ບອ່ນວ່າ ການບວດແມ່ນໝາຍເຖິງການຕັດກິເລດຕັນຫາຕ່າງໆ.

4.    ການແຕ່ງດອງ:         ອາດເວົ້າໄດ້ວ່າແມ່ນກົດເກນ ຮີດຄອງປະເພນີ ເມື່ອຄູ່ບ່າວສາວເລືອກຄູ່ຄອງທີ່ຈະຢູ່ນຳກັນ ແຕ່ກ່ອນຈະຢູ່ນຳກັນເປັນຜົວເມຍຕ້ອງມີການແຕ່ງດອງກັນເສຍກ່ອນ. ສ່ວນພິທີໃນການປະຕິບັດອາດມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນໃນແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນໃຜລາວ.

  IV.        ຄວາມເປັນມາຮີດຄອງປະເພນີລາວ

ຮີດຄອງປະເພນີລາວຖືວ່າມີຂອບເຂດກວ້າງຂວາງທີ່ສຸດຖ້າຈະໃຫ້ເວົ້າລະອຽດຈະແຈ້ງແທ້ກໍ່ຄວນຈະໄດ້ເວົ້າໝົດຮິດຄອງປະເພນີຂອງແຕ່ລະຊົນເຜົ່າທີ່ມີຢູ່ໃນ້ລາວເຮົາ. ດັ່ງນັ້ນຮີດຄອງປະເພນີຢຸ່ທີ່ນີ້ແມ່ນຂໍເວົ້າພຽງແຕ່ຮີດຄອງທີ່ປວງຊົນລາວຈຳນວນຫຼາຍທີ່ປະຕິບັດແລະເປັນເອກະພາບກັນຂອງຄົນລາວເຮົາເປັນຕົ້ນແມ່ນ ຮີດສິບສອງຄອງສິບສີ່ ທີ່ປະຊາຊົນລາວພອ້ມກັນປະຕິບັດຄື:

“ຮີດ” ​ແລະ “ຄອງ” ມີ​ຄວາມ​ໝາຍ​ໃກ້​ຄຽງ​ກັນ ​ແຕ່​ບໍ່​ແມ່ນ​ອັນ​ດຽວ​ກັນ. ຄຳ​ວ່າ “ຮີດ” ​ແມ່ນ​ໝາຍ​ເຖິງ​ສິ່ງ​ທີ່​ໄດ້​ປະພຶດ​ປະຕິບັດ​ກັນ​ມາ​ເປັນ​ເວລາ​ດົນ​ນານ, ສ່ວນ​ຄຳ​ວ່າ “ຄອງ” ໝາຍ​ເຖິງ​ກົດຫຼື​ແນວທາງ​ທີ່​ວາງ​ໄວ້​ເພື່ອ​ປະຕິບັດ​ຕາມ. ​ເມື່ອ​ເຮົາ​ເອົາ “ຮີດ” ​ແລະ “ຄອງ” ມາ​ລວມ​ເຂົ້າກັນ ຈະ​ກາຍ​ເປັນ​ຄຳ​ວ່າ​ “ຮີດຄອງ” ທີ່​ມີ​ຄວາມ​ໝາຍວ່າ: “​ແນວທາງ​ການ​ປະ​ພຶດປະຕິບັດ​ທີ່​ສືບ​ທອດ​ກັນ​ມາ​ເປັນ​ເວລາ​ດົນ​ນານ”.

“ຮີດ​ສິບ​ສອງ​ຄອງ​ສິບ​ສີ່” ​ແມ່ນ​ແນວທາງ​ການ​ປະພຶດ​ປະຕິບັດ​​ ທີ່​ເຈົ້າຟ້າ​ງຸ່ມມະຫາລາດ ​ໄດ້​ກຳນົດ​ຂຶ້ນ ພາຍຫຼັງທີ່​ທ້ອນ​ໂຮມບັນດາ​ຫົວ​ເມືອງ​ລາວ​ເຂົ້າ​ເປັນ​ອານາຈັກ​ລ້ານ​ຊ້າງ​ເອກະພາບ. ຈຸດປະສົງ​ກໍ​ແມ່ນ​ເພື່ອ​​ໃຫ້​ປະຊາ​ຊົນ​ທີ່​ເຊື່ອ​ຖື​ຜີ​ສາງ​ນາງ​​ໄມ້​ທີ່​ ງົມງວາຍ ​ໃຫ້​ມານັບຖື​ສາສະໜາ​ພຸດ ​ໂດຍ​ມີ​ແນວທາງປະຕິບັດ ຄື ຮີດ​ສິບ​ສອງ​ຄອງ​ສິບ​ສີ່​ແທນ.

1)   ຮີດ​ສິບ​ສອງ

ຮີດສິບສອງໝາຍເຖິງການເຮັດງານບຸນຕ່າງໆໃນ​ແຕ່ລະ​ເດືອນ​ຂອງ​ປີ​ໜຶ່ງເຊິງປະກອບມີສິບສອງເດືອນ ຈະ​ມີ​ການ​ເຮັດບຸນ​ປະ​ເພນີ​ຂອງ​ພຸດທະ​ສາສະ​ນິກະ​ຊົນ​ທີ່​ແຕກ​ຕ່າງ​ກັນ​ໄປ ​ເຊິ່ງສະ​ແດງ​ໃຫ້​ເຫັນ​ເຖິງ​ຄວາມ​ຮູ້​ບຸນຄຸນ​ຕໍ່​ສິ່ງ​ສັກສິດ ທີ່​ຊ່ວຍ​ໃຫ້​ຕົນ​ເອງ​ມີ​ຊີວິດການ​ເປັນ​ຢູ່​ທີ່​ດີ. ຮີດ​ສິບ​ສອງ​ປະກອບ​ມີ:

1. ​ເດືອນ​ຈຽງ (​ເດືອນ​ໜຶ່ງ) ແມ່ນເຮັດບຸນລຽ້ງຜີຟ້າ,ຜີແຖນ ແລະບຸນ​ນິມົນ​ພະສົງ​ເຂົ້າກຳ

2. ​ເດືອນ​ຍີ່ (​ເດືອ​ນສອງ) ​ເຮັດບຸນ​ລານ​ເຂົ້າ ຫຼືບຸນຄຸນ​ເຂົ້າ, ບາງ​ທ້ອງ​ຖິ່ນ​ຍັງ​ເອີ້ນ​ວ່າ ບຸນ​ກອງ​ເຂົ້າກໍ​ມີ.

3. ​ເດືອນ​ສາມ ​ເຮັດບຸນ​ເຂົ້າຈີ່

4. ​ເດືອນ​ສີ່ ​ເຮັດບຸນ​ພະ​ເວດ

5. ​ເດືອນ​ຫ້າ ​ເຮັດບຸນ​ສົງ​ພະ ຫຼືບຸນປີ​ໃໝ່​ລາວ

6. ​ເດືອນ​ຫົກ ​ເຮັດບຸນ​ບັ້ງ​ໄຟ

7. ​ເດືອນ​ເຈັດ ​ເຮັດບຸນ​ບ້ານ ຫຼືບຸນ​ລ້ຽງ​ຜີ​ມະ​ເຫ​ສັກ​ຫຼັກ​ເມືອງ

8. ​ເດືອນແປ​ດ ບຸນ​ເຂົ້າພັນ​ສາ

9. ​ເດືອນ​ເກົ້າ ບຸນ​ຫໍ່​ເຂົ້າປະດັບ​ດິນ

10. ​ເດືອນສິບ ບຸນ​ຫໍ່​ເຂົ້າສະຫຼາກ

11. ​ເດືອນ​ສິບ​ເອັດ ບຸນ​ອອກ​ພັນ​ສາ

12. ​ເດືອນ​ສິບ​ສອງ ບຸນ​ທອດ​ກະຖິນ

2)  ຄອງ​ສິບ​ສີ່

ຄອງ​ສິບ​ສີ່​ໝາຍ​ເຖິງ​ຂໍ້​ກຳນົດ 14 ຂໍ້ ທີ່​ປະຊາຊົນ​ລາວ​ເຮົາ ​ຖື​ເປັນ​ທຳນຽມ​ປະຕິບັດ​ມາຕັ້ງ​ແຕ່​ດົນ​ນານ ​ແລະ​ໃນ​ປັດຈຸບັນ​ກໍ​ຍັງ​ເຊື່ອ​ຖື​ຢູ່ ​ແຕ່​ອາດ​ຈະ​ບໍ່​ເຂັ້ມງວດ ຫຼືບາງ​ຂໍ້​ ​ໃນ​ບາງ​ທ້ອງ​ຖິ່ນ​ກໍ​ປ່ອຍ​ວາງ​ໄປ​ແລ້ວ. ຄອງ​ສິບ​ສີ່​ມີ​ຄື:

1. ຢ່າ​ຢຽບ​ເງົາ​ຂອງ​ພະສົງ ຫຼືຜູ້​ມີ​ສິນ​ບໍລິສຸດ ແລະປະຕິບັດສີນຫ້າຂອງທາງສາສະໜາໄດ້ວາງໄວ້ຄື: ຫ້າມຂ້າສັດ, ຫ້າມດື່ມເຫຼົ້າ, ບໍ່ໃຫ້ຫຼີ້ນສາວ, ບໍ່ຫ້ຂີ້ລັກ ແລະຫ້າມຂີ້ຕວົະ
2. ຢ່າ​ເອົາ​ອາຫານ​ເຫຼືອ ຫຼື​ເງື່ອນ ​ໄປ​ໃຫ້​ພະສົງ​ສັນ

3. ຢ່າ​ເສບ​ກາ​ມະ​ຄຸນ​ໃນ​ມື້​ວັນ​ສິນ, ວັນ​ເຂົ້າພັນ​ສາ, ວັນ​ມາຄະ​ບູຊາ, ວັນ​ວິສາຂະບູຊາ ​ແລ​ະວັນ​ກຸດ​ສົງການ​ຢ່າງ​ເດັດຂາດ.

4. ​ເມື່ອ​ພະສົງ​ກາຍ​ມາ​ໃຫ້​ນັ່ງລົງ, ນົບ​ມື​​​ໄຫວ້ ​​​ແລ້ວຈຶ່ງ​ຄ່ອຍ​ຍ່າງ​ກາຍ ຫຼືຈຶ່ງຄ່ອຍ​ລົມ​ນຳ​ເພິ່ນ.

5. ມື້​ພະສົງ​ເຂົ້າກຳ ໃຫ້ມີດ​ອກ​ໄມ້​ທູບ​ທຽນ ​ແລະ​​ເຄື່ອງ​ບໍລິຂານ​ໄປ​ທານ​ຮ່ວມ​ເພິ່ນ.

6. ກ່ອນ​ຈະ​ເຂົ້ານອນ​ໃຫ້​ອາບນ້ຳ ຫຼືລ້າງ​ຕີນ​ເສຍ​ກ່ອນ

7. ​ເມື່ອ​ເຖິງ​ວັນ​ສິນ​ດັບ​-ສິນ​ເພັງ ໃຫ້​ເຮັດບຸນ​ໃສ່​ບາດ ຫຼືນິມົນ​ພະສົງ​ມາ​ສູດ​ມຸງ​ຄຸນ​ເຮືອນ.

8. ​ເມື່ອ​ເຖິງ​ວັນ​ສິນ​ເພັງ​ໃຫ້​ແຕ່ງຂັນ​ດອກ​ໄມ້ ທູບ​ທຽນ ​ໄປ​ສົມ​ມາ​ຜົວ​ຂອງຕົນ

9. ​ເມື່ອ​ພະສົງ​ສາມະ​ເນນ​ມາ​ບິນທະບາດ ຢ່າ​ໃຫ້​ເພິ່ນ​ຄອຍ​ຖ້າ, ​ເວລາ​ປ່ອນ​ບາດ​ຢ່າ​ໃຫ້​ມື​ຊູນ​ບາດ ຫຼືຊູນ​ຖືກ​ພະສົງ​ສາມະ​ເນນ, ຍາມ​ປ່ອນ​ບາດ​ຢ່າ​ໃສ່​ໝວກ, ​ຢ່າ​ເອົາ​ຜ້າ​ປົກ​ຫົວ, ຢ່າ​ໃສ່​ເກີບ, ຢ່າ​ອຸ້ມ​​ເດັກນ້ອຍ, ຢ່າ​ຖື​ມີດ​ຖື​ພ້າ ຫຼືຢ່າ​ຖື​ອາວຸດ​ໃດໆ.

10. ​ເມື່ອ​ຮອດ​ວັນ​ສິນ 8 ຄ່ຳ, 14 ຫຼື 15 ຄ່ຳ ​ໃຫ້​ພາກັນ​ສົມ​ມາ​ກ້ອນ​ເສົ້າ, ​ແມ່ຂັ້ນ​​ໄດ ​ແລະ​ປະຕູ​ເຮືອນ.(ປັດຈຸບັນ ຢູ່​ຊົນນະບົດ​ບາງ​ບ່ອນ​ຍັງ​ປະຕິບັດ​ຢູ່).

11. ກ່ອນ​ຈະ​ຂຶ້ນ​ເຮືອນ​ໃຫ້​ລ້າງ​ຕີນ​ສາກ່ອນ.

12. ​ໃຫ້​ພາກັນ​ເຮັດ​ຮົ້ວອ້ອມ​ວັດ​ແລະ​ບ້ານ​ເຮືອນ​ຂອງ​ຕົນ​ໃຫ້​ດີ.

13. ​ເມື່ອ​ເຖິງ​ລະດູ​ການ​ເກັບ​ກ່ຽວ​ຜົນລະ​ປູກ ຢ່າ​ຟ້າວ​ກິນ​ກ່ອນ ​ໃຫ້​ເອົາ​ໄປ​​ເຮັດ​ບຸນ​ໃຫ້​ທານ​ແກ່​ຜູ​້ມີ​ສິນ​ກ່ອນ ​ແລ້ວ​ຈຶ່ງ​ຄ່ອຍ​ກິນ.(ຕົວຢ່າງ: ຍາມ​ເຂົ້າ​ໃໝ່ ກໍ​ເອົາ​ໄປ​ບູຊາ ຫຼື​ໃສ່​ບາດ​ກ່ອນ, ​ແລ້ວ​ຈຶ່ງ​ຄ່ອຍ​ກິນ).

14. ຢ່າ​ພາກັນ​ລັກ​ໂລບ​ຕາຊິງ, ຢ່າ​ພາກັນ​ຈ່າຍ​ເງິນ​ແດງ ​ແປງ​ເງິນ​ຄວ່າງ, ຢ່າ​ກ່າວ​ຄຳ​ຫຍາບຊ້າ​ ກ້າ​ແຂງ ຕໍ່​ກັນ​ແລະ​    ກັນ.

Ø  ນອກຈາກປະພຶດປະຕິບັດຮີດສິບສອງຄອງສິບສີ່ແລ້ວຊາວລາວໂດຍສະເພາະແມ່ນຜູ້ຍິງຈະຕອ້ງເອົາໃຈໃສ່ປະຕິບັດຕາມຄຳສັ່ງສອນຂອງຜູ້ເຖົ່າຜູ້ແກ່ໃນບູຮານເຊັ່ນ: ເຮຶອນສາມ ແລະນ້ຳສີ່

·         ເຮຶອນສາມ

1.     ເຮຶອນນອນ: ຕອ້ງມຽ້ນມັດໃຫ້ເປັນລະບຽບຈົບງາມ

2.    ເຮືອນຄົວ: ຕ້ອງມັ່ນປັດກວາດໃຫ້ສະອາດ

3.    ເຮືອນຜົມ: ຕ້ອງໝັ່ນສະ,ໝັ່ນຫວີ

·         ນ້ຳສີ່

1.     ນ້ຳໃຈ: ຕອ້ງມີນ້ຳໃຈກວ້າງຂວາງບໍລິສຸດ ແລະຊື່ສັດ

2.    ນ້ຳກີນ: ບໍ່ໃຫ້ຂາດແຂກໄປຢາມມາແວ່ໃຫ້ໄດ້ດື່ມ

3.    ນ້ຳໃຊ້: ຕ້ອງມີໄວ້ສະເໝີຢ່າໃຫ້ຂາດຄຸຂາດແອ່ງ

4.    ນ້ຳປູນ: ນ້ຳຢູ່ໃນກະປຸກບອກປປູນກໍ່ຢ່າໃຫ້ແຫ້ງເວລາຕ້ອງການຄຽ້ວຕອ້ງໄດ້ຄຽ້ວ